१३ वर्षापूर्वी १० ऑगस्ट २००१ रोजी गायतोंडे यांचं निधन झालं. आज ते हयात असते तर ९० वर्षांचे झाले असते. चित्रकार रझा जेजेतले त्यांचे वर्गबंधू. त्याचं वय आता ९३ वर्षांचं आहे. पेरीसहून भारतात परत येऊन ते आता दिल्लीत स्थायिक झाले आहेत. गायतोंडे ग्रंथाच्या प्रकाशनासाठी त्यांचं नावं सुयोग्य होतं. पण दुर्देवानं प्रकृती स्वास्थ्यामुळे, मुंबई दिल्ली प्रवास झेपण्यासारखा नसल्यानं त्यांनी असमर्थता दर्शवली आहे. या ग्रंथाच्या प्रकाशनासाठी गायतोंडे यांच्या भावविश्वात ज्यांना मोठं स्थान होतं असं एक नावं आता आम्ही निश्चित केलं आहे. पण त्याविषयीची घोषणा सारं निश्चित होताच केली जाईल.
दरम्यान ‘गायतोंडे’ ग्रंथाविषयी मेल अथवा फोनवरून सातत्याने विचारणा होत असते. त्याविषयी थोडसं सांगावसं वाटतं आहे. ‘गायतोंडे’ ग्रंथाची पहिली आवृत्ती तर या पूर्वीच बुक झाल्याचं आम्ही या पूर्वीच जाहीर केलं होतं. या सततच्या चौकश्यांमुळे अखेरीस आम्ही पहिल्या आवृत्तीच्या प्रतींमध्ये वाढ करण्याचा निर्णय घेतला. त्यानुसार आम्ही कालपर्यंत मागणी नोंदवून घेतली. प्रकाशनाचा कालावधी आता निश्चित झाला आहे. ज्यांच्या हस्ते आता प्रकाशन होणार आहे ते नाव हे निश्चित झाले म्हणजे १२ ते १६ सप्टेंबर या कालावधीतील कोणत्याही एका तारखेची घोषणा आम्ही करू.
दिनांक २० ऑगस्ट रोजी या ग्रंथाची छपाई सुरु होईल. ‘चिन्ह’च्याच नव्हे तर एकूण मराठी ग्रंथांच्या इतिहासातला हा सर्वात खर्चिक ग्रंथ ठरणार आहे. त्यामुळे नोंदवल्या जाणाऱ्या मागणी एवढ्याच प्रती आम्ही प्रकाशित करणार आहोत. ज्यांना हा ग्रंथ आपल्या संग्रहात हवा आहे, त्यांना रु. ३००० चा हा ग्रंथ रु. २००० इतक्या सवलतीतच बुक करण्याची अखेरचीच संधी आम्ही देत आहोत. उशिरात उशिरा १८ ऑगस्टपर्यंतच ‘चिन्ह’च्या ९००४० ३४९०३ या नंबरवर नाव, पत्ता आणि ई-मेल आय डी, एसेमेस करून तुम्ही मागणी नोंदवू शकता आणि दिनांक २० ऑगस्ट पूर्वी स्टेट बँकेच्या कुठल्याही शाखेत रु. २००० हे सवलत शुल्क भरू शकता.
ग्रंथ जास्तीत जास्त संग्राहय व्हावा आणि संपूर्णतः निर्दोष व्हावा या प्रक्रियेत प्रकाशनाला उशीर होत गेला. पण आता ती प्रक्रिया संपली आहे आणि मराठी ग्रंथांच्या इतिहासात निश्चितपणाने अजोड ठरावी अशी ग्रंथ निर्मिती करण्यात आम्ही यशस्वी झालो आहोत. हा ग्रंथ जेव्हा आपण पहाल तेव्हा आपणास आमचं वरील विधान अतिशयोक्तीचं वाटणारं नाही याची आम्हाला खात्री आहे.
वितरणाचा नवा फंडा…
‘चिन्ह’चं एका परिपूर्ण आर्ट मेगझीन मध्ये रुपांतर झाल्यापासून म्हणजे २००९ सालापासून अंक वितरणाचा आम्ही एक अनोखा फंडा अमलात आणला. ‘चिन्ह’च्या कट्टर वाचकांचा आणि महाराष्ट्रातील चित्रकारांचा संपूर्ण डेटा ‘चिन्ह’पाशी असल्यानं चिन्हनं मेल एसेमेस आणि फेसबुक च्या माध्यमातून संबंधितांशी संपर्क साधला. हा प्रयोग भलताच यशस्वी ठरला आणि ‘चिन्ह’चे अंक शिल्लक राहणं दुरापास्त ठरू लागले. यात ‘चिन्ह’चाही अंकाचा निर्मिती खर्च उभा करण्याच्या दृष्टीनं मोठा फायदा झाला. जाहीरातदारांवर अवलंबून राहावे लागेना. ‘चिन्ह’च्या वाचकांचाही ग्रंथ विक्रेते, वृत्तपत्र विक्रेते यांच्यावर अवलंबून न राहील्याने आणि घरबसल्या तब्बल ३० ते ४० टक्के सवलतीत अंक घरपोच होऊ लागल्याने मोठाच फायदा झाला. हाच फंडा ‘चिन्ह’नं नंतर कायम केला. आणि ‘निवडक चिन्ह’च्या महत्वाकांक्षी योजनेत याचा यशस्वीपणे वापर केला.
ग्रंथ विक्रेते ही संकल्पनाचं बाजूला टाकल्यामुळे महाराष्ट्रातले बहुसंख्य ग्रंथ विक्रेते दुखावले. पण त्याला आमचा आता नाईलाज आहे. आपल्याचं पैशांसाठी का म्हणून त्यांच्याकडे वर्षानुवर्ष तोंड वेंगाडत राहायचं ? ‘चिन्ह’ला आता अशा व्यवस्थेची गरजच उरलेली नाही. म्हणूनचं आता गायतोंडे ग्रंथाला किंवा नंतरच्या दोन्ही खंडांना कितीही मागणी आली तरी ते महाराष्ट्रातल्या कुठल्याही ग्रंथ विक्रेत्यांकडे उपलब्ध होणार नाही हे निश्चित. याला काहीजणं ‘माज’ असा शब्दप्रयोग करणार असतील तर त्याला आमची काहीच हरकत नाही. कारणं ‘चिन्ह’नं हे जे काही मिळवलं आहे त्यामागे ‘चिन्ह’ची काहीतरी सांगण्याची तळमळ आणि घेतलेल्या कष्टांचा खूप मोठा वाटा आहे. तेव्हा ज्याला कोणाला सवलतीत ‘गायतोंडे’ ग्रंथ हवा असेल किंवा अन्य दोन्ही खंड हवे असतील त्यांनी ‘चिन्ह’ला फक्त एक एसेमेस पाठवून माहिती मागवावी हे बरे. २० ऑगस्ट नंतर ‘गायतोंडे’ ग्रंथ ३००० रुपयांनाच घ्यावा लागेल.
अशा योजना राबवतांना अनेकदा तोटा होण्याची शक्यताही असते. पण एकदा शब्द दिल्यानंतर मात्र ‘चिन्ह’नं तो कधीच फिरवला नाही. या ‘गायतोंडे’ ग्रंथाचंच उदाहरणं घ्या. या ग्रंथाचे सवलत शुल्क आधी रु. १२०० निश्चित केले होते, नंतर ते १४५० केलं गेलं. पुन्हा एकदा वाढून १६५० करावं लागलं आणि आता शेवटच्या टप्प्यात ते २००० केलं गेलं आहे. पृष्ठ संख्येत वाढ झाली. संपूर्ण रंगीत छपाई असल्यानं छपाई खर्चात वाढ झाली. आधी ठरवला होता त्यापेक्षा उच्च दर्जाचा कागद वापरला गेला. बाईंडिंग, आसपासचा कागद, जेकेट आणि कोरोगेटेड बॉक्स या साऱ्यातचं नव्या नव्या व्हेल्यू एडिशन्स केल्यानं ग्रंथाच्या गुणवत्तेत आणि निर्मिती खर्चात प्रचंड वाढ झाली पण ज्यांनी रुपये १२०० किंवा १४५० भरले त्यांना आम्ही तो त्याच किंमतीत उपलब्ध करून दिला आहे.
‘निवडक’ योजनेतील सहभागींची झलक तर पहा…
‘चिन्ह’च्या या अनोख्या प्रयत्नांमुळेच या साऱ्यालाच वाचक चळवळीचं एक अनोखं स्वरूप आलं आहे. ज्यात विजय दर्डा यांच्यासारखे राजकारणी देखील सहभागी झाले. यात चित्रकारांचा सहभाग जरा कमीचं असला तरी नाटकं, चित्रपट, साहित्य, संगीत, नृत्य, वैद्यक, विज्ञानं या सारख्या अनेक क्षेत्रातील कितीतरी रथी-महारथी या योजनेत सहभागी झाले आहेत. वसंत आबाजी डहाके, डॉ. रवी बापट, श्रीनिवास विनायक कुलकर्णी, जया दडकर, डॉ. सुधीर पटवर्धन,भारत सासणे, शमा भाटे, रजनी दांडेकर, प्रा. सुनीती देव, वृंदावन दंडवते, प्रवीण बर्दापूरकर, सुजीत पटवर्धन, गिरीश कुलकर्णी, अभिलाष खांडेकर, विनय धुमाळे, प्रा. अनिल सोनार, अशोक राणे, अतुल देऊळगावकर, माधवी मेहेंदळे, मुकुंद भागवत, रत्नाकर सोहोनी, दीपक देशपांडे, प्रकाश बाळ जोशी, डॉ. शशिकांत लोखंडे, रमेश वेळूसकर, सुहास शिळकर,माधव बोरकर, डॉ. प्रिया जामकर, यशवंत शिरवाडकर, सुनील गावडे, भास्कर हांडे, सतीश भावसार, शुभा गोखले, गिरीश प्रभुणे, प्रतिमा वैद्य, वैजनाथ दुलंगे, डॉ. घनश्याम बोरकर, गणेश मतकरी, राजू सुतार,नीरजा पटवर्धन, प्रा. नितीन आरेकर, प्रमोद कांबळे, फिलिप डिमेलो, शामसुंदर जोशी, स्वागत थोरात, वीणा जामकर, विद्यागौरी टिळक, भूषण कोरगावकर, किशोर कदम, गीतांजली कुलकर्णी, डॉ. प्रकाश जोशी, राम कोल्हटकर, एस. बी. रेगे, यशवंत देशमुख, दिनकर मनवर, चंद्रकांत जोशी, प्रकाश राजेशिर्के, सुनील तांबे अशी आणखी नावं घ्यायची झाली तर एक वेगळी पोस्ट लिहावी लागेल. तेव्हा ज्यांना हा ‘गायतोंडे’ ग्रंथ किंवा निवडकचे तिन्ही खंड त्यांनी ते त्वरित बुक करावे हे बरे. पुन्हा एकदा निक्षून सांगतो हा ‘गायतोंडे’ ग्रंथ किंवा निवडकचे दोन्ही ग्रंथ महाराष्ट्रातील कुठल्या ग्रंथ विक्रेत्यांकडे विक्रीस उपलब्ध असणारं नाही ही काळ्या दगडावरची रेघच समजा. तेव्हा आता वेळ दवडू नका. उचला मोबाईल फिरवा नंबर ९००४० ३४९०३.
‘चिन्ह’चं एका परिपूर्ण आर्ट मेगझीन मध्ये रुपांतर झाल्यापासून म्हणजे २००९ सालापासून अंक वितरणाचा आम्ही एक अनोखा फंडा अमलात आणला. ‘चिन्ह’च्या कट्टर वाचकांचा आणि महाराष्ट्रातील चित्रकारांचा संपूर्ण डेटा ‘चिन्ह’पाशी असल्यानं चिन्हनं मेल एसेमेस आणि फेसबुक च्या माध्यमातून संबंधितांशी संपर्क साधला. हा प्रयोग भलताच यशस्वी ठरला आणि ‘चिन्ह’चे अंक शिल्लक राहणं दुरापास्त ठरू लागले. यात ‘चिन्ह’चाही अंकाचा निर्मिती खर्च उभा करण्याच्या दृष्टीनं मोठा फायदा झाला. जाहीरातदारांवर अवलंबून राहावे लागेना. ‘चिन्ह’च्या वाचकांचाही ग्रंथ विक्रेते, वृत्तपत्र विक्रेते यांच्यावर अवलंबून न राहील्याने आणि घरबसल्या तब्बल ३० ते ४० टक्के सवलतीत अंक घरपोच होऊ लागल्याने मोठाच फायदा झाला. हाच फंडा ‘चिन्ह’नं नंतर कायम केला. आणि ‘निवडक चिन्ह’च्या महत्वाकांक्षी योजनेत याचा यशस्वीपणे वापर केला.
ग्रंथ विक्रेते ही संकल्पनाचं बाजूला टाकल्यामुळे महाराष्ट्रातले बहुसंख्य ग्रंथ विक्रेते दुखावले. पण त्याला आमचा आता नाईलाज आहे. आपल्याचं पैशांसाठी का म्हणून त्यांच्याकडे वर्षानुवर्ष तोंड वेंगाडत राहायचं ? ‘चिन्ह’ला आता अशा व्यवस्थेची गरजच उरलेली नाही. म्हणूनचं आता गायतोंडे ग्रंथाला किंवा नंतरच्या दोन्ही खंडांना कितीही मागणी आली तरी ते महाराष्ट्रातल्या कुठल्याही ग्रंथ विक्रेत्यांकडे उपलब्ध होणार नाही हे निश्चित. याला काहीजणं ‘माज’ असा शब्दप्रयोग करणार असतील तर त्याला आमची काहीच हरकत नाही. कारणं ‘चिन्ह’नं हे जे काही मिळवलं आहे त्यामागे ‘चिन्ह’ची काहीतरी सांगण्याची तळमळ आणि घेतलेल्या कष्टांचा खूप मोठा वाटा आहे. तेव्हा ज्याला कोणाला सवलतीत ‘गायतोंडे’ ग्रंथ हवा असेल किंवा अन्य दोन्ही खंड हवे असतील त्यांनी ‘चिन्ह’ला फक्त एक एसेमेस पाठवून माहिती मागवावी हे बरे. २० ऑगस्ट नंतर ‘गायतोंडे’ ग्रंथ ३००० रुपयांनाच घ्यावा लागेल.
अशा योजना राबवतांना अनेकदा तोटा होण्याची शक्यताही असते. पण एकदा शब्द दिल्यानंतर मात्र ‘चिन्ह’नं तो कधीच फिरवला नाही. या ‘गायतोंडे’ ग्रंथाचंच उदाहरणं घ्या. या ग्रंथाचे सवलत शुल्क आधी रु. १२०० निश्चित केले होते, नंतर ते १४५० केलं गेलं. पुन्हा एकदा वाढून १६५० करावं लागलं आणि आता शेवटच्या टप्प्यात ते २००० केलं गेलं आहे. पृष्ठ संख्येत वाढ झाली. संपूर्ण रंगीत छपाई असल्यानं छपाई खर्चात वाढ झाली. आधी ठरवला होता त्यापेक्षा उच्च दर्जाचा कागद वापरला गेला. बाईंडिंग, आसपासचा कागद, जेकेट आणि कोरोगेटेड बॉक्स या साऱ्यातचं नव्या नव्या व्हेल्यू एडिशन्स केल्यानं ग्रंथाच्या गुणवत्तेत आणि निर्मिती खर्चात प्रचंड वाढ झाली पण ज्यांनी रुपये १२०० किंवा १४५० भरले त्यांना आम्ही तो त्याच किंमतीत उपलब्ध करून दिला आहे.
‘निवडक’ योजनेतील सहभागींची झलक तर पहा…
‘चिन्ह’च्या या अनोख्या प्रयत्नांमुळेच या साऱ्यालाच वाचक चळवळीचं एक अनोखं स्वरूप आलं आहे. ज्यात विजय दर्डा यांच्यासारखे राजकारणी देखील सहभागी झाले. यात चित्रकारांचा सहभाग जरा कमीचं असला तरी नाटकं, चित्रपट, साहित्य, संगीत, नृत्य, वैद्यक, विज्ञानं या सारख्या अनेक क्षेत्रातील कितीतरी रथी-महारथी या योजनेत सहभागी झाले आहेत. वसंत आबाजी डहाके, डॉ. रवी बापट, श्रीनिवास विनायक कुलकर्णी, जया दडकर, डॉ. सुधीर पटवर्धन,भारत सासणे, शमा भाटे, रजनी दांडेकर, प्रा. सुनीती देव, वृंदावन दंडवते, प्रवीण बर्दापूरकर, सुजीत पटवर्धन, गिरीश कुलकर्णी, अभिलाष खांडेकर, विनय धुमाळे, प्रा. अनिल सोनार, अशोक राणे, अतुल देऊळगावकर, माधवी मेहेंदळे, मुकुंद भागवत, रत्नाकर सोहोनी, दीपक देशपांडे, प्रकाश बाळ जोशी, डॉ. शशिकांत लोखंडे, रमेश वेळूसकर, सुहास शिळकर,माधव बोरकर, डॉ. प्रिया जामकर, यशवंत शिरवाडकर, सुनील गावडे, भास्कर हांडे, सतीश भावसार, शुभा गोखले, गिरीश प्रभुणे, प्रतिमा वैद्य, वैजनाथ दुलंगे, डॉ. घनश्याम बोरकर, गणेश मतकरी, राजू सुतार,नीरजा पटवर्धन, प्रा. नितीन आरेकर, प्रमोद कांबळे, फिलिप डिमेलो, शामसुंदर जोशी, स्वागत थोरात, वीणा जामकर, विद्यागौरी टिळक, भूषण कोरगावकर, किशोर कदम, गीतांजली कुलकर्णी, डॉ. प्रकाश जोशी, राम कोल्हटकर, एस. बी. रेगे, यशवंत देशमुख, दिनकर मनवर, चंद्रकांत जोशी, प्रकाश राजेशिर्के, सुनील तांबे अशी आणखी नावं घ्यायची झाली तर एक वेगळी पोस्ट लिहावी लागेल. तेव्हा ज्यांना हा ‘गायतोंडे’ ग्रंथ किंवा निवडकचे तिन्ही खंड त्यांनी ते त्वरित बुक करावे हे बरे. पुन्हा एकदा निक्षून सांगतो हा ‘गायतोंडे’ ग्रंथ किंवा निवडकचे दोन्ही ग्रंथ महाराष्ट्रातील कुठल्या ग्रंथ विक्रेत्यांकडे विक्रीस उपलब्ध असणारं नाही ही काळ्या दगडावरची रेघच समजा. तेव्हा आता वेळ दवडू नका. उचला मोबाईल फिरवा नंबर ९००४० ३४९०३.
No comments:
Post a Comment